Hastalıkları Kontrol ve Önleme Merkezi ’ne göre şeker hastalığı ABD’de en fazla ölüme sebep olan hastalıklardandır. Şeker hastalığınızı ne kadar kontrol altına alırsanız yaşamınızı kısaltan durumları da o kadar engellemiş olursunuz.

Yüksek kan şekerine sahipseniz sizi bekleyen en büyük tehlike kalp damar sistemi hastalıklarıdır. Şekerin etkisi ile bozulan damarlar belli bir süre sonra fonksiyonlarını kaybederler. Bunu ekip biçtiğiniz bahçenize gerekli suyu taşıyan su kanalların bozulması ve buna bağlı olarak bahçenizin veriminin düşmesi gibi düşünebilirsiniz. ABD Diyabet Birliği (ADA)’ne göre bu ülkede yaşayan şeker hastalarının % 70 inden fazlasında yüksek tansiyon mevcuttur. Yüksek tansiyon da kalp hastalıkları, inme ve böbrek hastalıkları riskini çok arttırmaktadır. Yine bu kuruluşa göre ABD’deki tüm yeni böbrek yetersizliği (diyalize sürükleyen hastalık) vakalarının % 44 ünün sebebi şeker hastalığıdır.

Şeker hastalığının bir diğer hasarı sinirler üzerine olanıdır. Yüksek şeker miktarları vücudumuzda kendi kontrolümüzde olmadan yani iç işleyişle görev yapan bazı organlarımıza giden sinirleri harab eder. Bu yolla da kalp hastalıkları, mide, bağırsak gibi bazı iç organlarımızda işleyiş kusurları görülebilir. El ve özellikle ayaklara giden sinirlerin tahribi ile öncelikli olarak his kusurları başlar. Bir müddet sonra özellikle ayaklarda oluşan ve iyileşmesi çok zor olan yaralar ortaya çıkar. Bu yaralarda enfeksiyon gelişmesi halinde bacakları belirli noktalardan kesmek gerekebilir.

Kan şekerini dengeli tutmak için yemeklerinize dikkat etmek, egzersiz yapmak son derece önemlidir. Ancak bunları yapmak her zaman tam olarak kan şekerinizi düzenlemeye yetmeyebilir. Örneğin uyku apne sendromunuz (OSA) varsa bunu mutlaka tedavi ettirmelisiniz. Amerika Diyabet Derneği’ne göre uyku esnasında nefesinizdeki 10 saniye ve üstü duraklamalar gece boyunca bir çok kez tekrar edebilir ve kan şekerinizin kontrolünü bu durum ciddi olarak bozabilir. Uyku apne sendromu aynı zamanda yorgunluk, başağrısı, gündüz uyuklama hali, iştah artışı, kaygı, unutkanlık, yüksek tansiyon, sinirlilik, erkeklik gücünde azalma, kalp ritim düzensizliklerine de neden olabilmektedir.

Uzun bir seyahate çıkacaksınız ve tedavisine başlamadığınız uyku apne sendromunuz varsa ölüm ile kol kola gittiğinizi bilin. Hele karın bölgenizde yağlanma var ve insülin direnciniz gelişmiş ise yolda konakladığınız ve yemek yediğiniz bir andan yarım saat kadar sonra uykunuz gelecektir. Direksiyon başında iseniz bunun sonuçlarını bir düşünün. Mutlaka yakınlarınızdan bir tanesinde böyle bir sıkıntının olduğunu bir sohbet esnasında duymuşsunuzdur. Çünkü ülkemizde neredeyse üç erişkinden ikisi fazla kilolu veya obez durumda. Trafik canavarı dediğimiz şeyin aslında bir uydurma olduğunu ve canavarın kimler olduğunu da bu yazı ile beraber öğrenmiş oluyoruz.

Kan şekerini düzenli tutmanın bir yolu da ağız içi bakımına dikkat etmenizdir. Diş ve diş eti hastalıkları kan şekerinin iyi seyretmesinin önünde bir engeldir. Stres ile başa çıkmayı da öğrenmelidir. Ayrıca bazı hastalık halleri (gripal enfeksiyon, bakteriyel enfeksiyonlar) de kan şekerinizin düzene girmesini engelleyebilir.

Ünlü International Journal of Cancer Dergisi’nde Ağustos 2018 de çıkan bir yazıya göre orta yaşlarda ortaya çıkan şeker hastalığı yutak, ince bağırsak ve karaciğer kanserlerinin görülme riskini arttırıyor. Bu çalışma 25 binden fazla hastanın 1958 den beri gözlenmesi ile gerçekleştirilmiştir.

Son zamanlarda moda diyebileceğim bir olay da ekmek üzerinedir ve bu konuda basından, bazı bilim insanlarından inanılmaz yanlış bilgiler gelmektedir. Şeker hastalarının beyaz ekmekten kaçınmaları konusunda hemen hemen herkes hemfikirdir. Bunun alternatifi olarak tam buğday ekmeği yenilmesi öneriliyor. Eski zamanlarda buğdayı değirmenden geçirdikten sonra kepeğini de ayırmadan yapılan ekmekler günümüzdeki tam buğday ekmeğine göre daha sağlıklı olsa da şu konu çok önemlidir. Normal bireylerde böyle bir ekmeğin (tam buğday) bir dilimi kan şekerini 30-40 mg kadar arttırırken şeker hastasında bu oran 120 mg lara kadar çıkmaktadır. Yapılabilirse yulaf kepeğinin çok fazla oranda olduğu (yulaf ununa göre) bir yulaf unlu ekmekten ve mümkün olduğunca az miktarlarda tüketilmelidir. Hoşumuza gitmese de gerçek budur. Tam buğday ekmeği şeker hastalarının asla can simidi değildir.