TUSAŞ Motor Sanayii'nin (TEI) Eskişehir yerleşkesinde geliştiriken, genel maksat helikopteri 'Gökbey’e güç verecek olan ilk milli helikopter motoru olan TEI-TS1400, testlerden başarıyla geçtikten sonra, bir süre önce helikoptere entegrasyon için Türk Havacılık ve Uzay Sanayii’ne teslim edildi.
TEI, ‘TS4’ numarasıyla üretilen ikinci motorun da Eskişehir tesislerindeki üretim ve montajını tamamladı. TS4 motorunun ilk ateşlemesi ve çalıştırılması, önceki gün yapılan testlerden başarıyla geçti.
Yapılan testlerde TS4 motoru, ‘yer rölanti’ (ground idle) güç seviyesine çıkartılarak, projede önemli bir aşama kaydedildi.
MİLLİ TEST MERKEZİ HİZMETE AÇILDI
TS4 motorunun testleri, tamamen TEI mühendis ve teknisyenleri tarafından tasarlanıp, geliştirilen ilk milli turboşaft motor test merkezinde gerçekleştirildi.
Sertifikasyon çalışmalarının hızlı yürütülebilmesi için proje kapsamında toplam 4 adet motor test merkezi kullanılacağı belirtildi.
Türkiye’nin Savunma Sanayi Başkanlığı’na bağlı ve havacılık motorlarında lider şirketi TEI’nin 2021 yılında da Türkiye’nin milli ihtiyaçları doğrultusunda havacılık motorlarını tasarlamayı, geliştirmeyi, üretmeyi ve çalıştırmayı sürdüreceği ifade edildi.
İLK MOTOR TESLİMİNE ERDOĞAN’DA KATILMIŞTI
Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) ana yükleniciliğinde geliştirilip, üretilen ilk yerli genel maksat helikopteri Gökbey,
TEI (TUSAŞ Motor Sanayii) tarafından üretilen ilk milli helikopter motoru TEI-TS1400 ile havalanacak. Böylece Türkiye, kendi jet
türbinli motorunu üretebilen sayılı ülke arasına girecek. Gökbey’e entegre edilecek ilk milli helikopter motoru TEI-TS1400,
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın geçen aralık ayında telekonferansla katıldığı törende görücüye çıkarken, testlerinin ardından helikoptere entegrasyonu için Ankara’ya gönderilmişti.
HASTA DA TAŞIYACAK KARGO DA
Gökbey, VIP, kargo, hava ambulans, arama kurtarma, kıyı ötesi taşıma gibi birçok görevde kullanılabilecek.
En zorlu iklim ve coğrafyalarda, yüksek irtifa ve yüksek sıcaklıkta, gece ve gündüz koşullarında etkin bir şekilde faaliyet göstermek üzere tasarlanan Gökbey'de Atak helikopterinin üretim süreçlerinde kazanılan bilgi, birikim ve tecrübeden de yararlanıldı.
1660 BEYGİRLİK GÜÇ
Gökbey'de kullanılan milli motor TEI-TS1400, 1660 beygir güç üretiyor. TEI-TS1400'ün üretiminde imalat ve malzeme teknolojisi alanında pek çok ilke imza atıldı.
TEI-TS1400 için Türkiye'nin ilk tek kristal türbin kanadı üretimi, TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi tarafından gerçekleştirildi. Bu üretim sırasında yenilikçi termal bariyer kaplama metotları kullanıldı.
KİLO BAŞI İHRACAT DEĞERİ 6 BİN DOLAR
700 kişilik bir teknik ekip tarafından geliştirilen TEI-TS1400 motoru kilogram başına 6 bin dolar ihracat değerine sahip. TEI-TS1400’de kullanılmak üzere Türkiye'de ilk kez nikel ve titanyum alaşımları için havacılık kalitesinde dövme teknolojisi geliştirildi. Geleceğin imalat teknolojisi olarak gösterilen eklemeli imalat ile parçalar üretildi. Kamu ve özel sektörün güçlü iş birliğinin ürünü olan TEI’ye son 5 yılda 312 milyon dolarlık yatırım yapıldı. Bunun yüzde 43’ü devlet desteklerinden karşılandı.
‘ŞAMPİYONLAR LİGİNE YÜKSELDİK’
TEI Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Başkanı Akşit, üretilen TEI-TS1400 turboşaft motoruyla birlikte Türkiye’nin havacılık
sektöründe ‘şampiyonlar ligi’ne yükseldiğini belirterek, "Gerçek anlamda jet motorudur bu. Türkiye’nin ilk gerçek anlamdaki jet motorunu ürettik.
Bu motorumuzla beraber biz havacılık sektöründe, artık Romanya, Polonya, Bulgaristan sınıfından İngiltere, Fransa, Almanya sınıfına çıkmış oluyoruz.
Havacılık teknolojisinde şampiyonlar ligine çıkıyoruz yani. Bu, Türkiye için gerçekten bir dönüm noktası. Bu teknolojiyi dünyada herkes yapamıyor. Biz buna sahip olduk.
Milli motorumuz rakip ithal muadil motora göre hem kalkışta hem sürekli uçuş gücünde hem de acil durum kalkış, motorlardan biri arızalandığında, tek motorla, kaçış modunda
rakip motorumuzdan 67 beygir ile 120 beygir arasında daha fazla güç üretiyor. Zorlu olgunlaştırma ve sertifikasyon sürecinden sonra 2024’ten sonra Gökbey helikopterimiz milli Gökbey helikopterimiz milli motorumuzla uçacak” ifadelerini kullanmıştı.
