Kıymetli okurlarım. Gıda diye aldığımız bir çok besin maddesi günümüzde vücudumuzun işlemesi için gerekli bir çok mikro besini içermemektedir. Bu nedenle bunların eksikliğine bağlı olarak da özellikle çocuklar ve ileri yaştakiler büyük sıkıntılar çekmekte, tanı konulamayan vakalar ise ciddi hastalık belirtileri ile hekim hekim gezmektedirler. Özellikle batı tarzı beslenme şekli bu eksikliklerin oluşmasına büyük ölçüde yol açmaktadır ki bu bizzat batılılar tarafından belirtilmektedir. Mayıs 2021 Tarihli bir makalenin çevirisi ile sizlere bu konuda bilgiler veremek istiyorum.

1-Demir eksikliği: Demir vücudumuz için çok önemli bir mineraldir. Kana geçen oksijenin dokulara taşınması için demir gereklidir. Dünya genelinde % 25 civarında eksikliğine rastlanılmaktadır. Okul öncesi çocuklarda ise bu oran % 47 civarındadır. Adet gören kadınlarda % 30, gebelerde ise % 42 civarında demir eksikliğine rastlanılmaktadır. En iyi emilen demir kaynağı hayvanlardan gelen demir olduğu için hayvansal gıdaları almayanlarda (vegan, vejetaryen) demir eksikliğine çok sık rastlanılmaktadır. Yorgunluk, halsizlik, solukluk, bağışıklık sistemi kusurları, beyin fonksiyonlarında azalmalar (unutkanlık, uykuya meyil vb) demir eksikliğine bağlı olarak gelişen kansızlıktaki ilk bulgulardandır.

80 gram kırmızı et günlük demir ihtiyacının % 30 unu, aynı miktar karaciğer ise % 50 sini sağlar. Kabuklu deniz ürünleri de iyi birer demir kaynaklarıdırlar. Balık da iyi bir kaynaktır. 100 gram sardalya yaklaşık günlük ihtiyacın % 34 ünü karşılar. Bunların dışında bakliyatlar, yeşillikler, kuruyemişler, yağlı tohumlar da iyi birer demir kaynağıdırlar. Örneğin 28 gram kabak çekirdeği günlük ihtiyacın % 11 ini karşılayabilir.

2-İyot eksikliği: Tiroid dokusunun fonksiyonu ve tiroid hırmonlarının yapımı için gerekli bir mineraldir. Büyüme, kemik yapımı ve beyin gelişimi için bu hormonlar çok önemlidir. Dünya nüfusunun yaklaşık üçte birinde bu mineral eksiktir. Sakatatlar (özellikle karaciğer), yumurta, su yosunu ( 1 gramı bile günlük ihtiyaca yeter), balıklar ve belki de ilk kez duyacaksınız ki yoğurt iyot açısından çok zengindir. 1 su bardağı yoğurt günlük ihtiyacın yarısını karşılar.

İyot toprakta ve okyanus sularında bulunduğu için iyot açısından fakir topraklar besin zincirine de iyotu az katacaktır.

3-D vitamini eksikliği: Çok sıktır. Ülkemizde kışın kadınların hemen hepsinde eksikliğine rastlanılmaktadır. Vücudumuzdaki hemen her hücrede D vitamini algılayıcıları bulunur. Bu nedenle sadece kemik ve kas sağlığı için değil, halen yeni yeni keşfedilen bazı vücut fonksiyonlarının işlevselliği için de gereklidir. Koyu renk cildi olanlarda ve yaşlılarda derinin direnci nedeni ile daha sık eksikliğine rastlanılır. Son yapılan çalışmalar D vitamini eksikliğinin bağışıklık sistemi üzerine olumsuz etki göstererek özellikle kanser riskini arttırdığını kanıtlamaktadır.

Güneş dışında soğuk su balıkları (alabalık, uskumru, somon, sardalye, hamsi, ton gibi), etler, yumurta sarısı da D vitamini kaynaklarındandır. 85 gram pişmiş somon balığı günlük D vitamini ihtiyacının % 75 ini sağlamaktadır.

4-B12 vitamin eksikliği: Vücudumuzadaki her hücrenin normal çalışması için B12 ye ihtiyaç vardır. Kan oluşumu, yeni hücre yapımı, beyin ve sinirlerin fonksiyon görmesi için gereklidir. Emilimi yaşla beraber düşer. Yaşlı erişkin nüfusun % 20 sinden daha fazlasında eksikliğine rastlanılır. Hayvansal gıdalardan elde edilir (sakatatlar, etler, süt ürünleri, yumurta, balık, kabuklu deniz ürünleri gibi). Yaklaşık 100 gram karaciğer günlük ihtiyacın 14 katını karşılayabilmektedir. 170 gram biftek günlük ihtiyacın tamamını karşılaybilmektedir.

5-A vitamini eksikliği: Yağda erime özelliği olan bu vitamin sağlıklı görmek, sağlıklı diş ve kemik yapmak ve sağlıklı bir cilt için gereklidir. Besinlerden direkt A vitamini veya A vitamini öncüsü olarak (beta karoten gibi) alınırlar. Gelişmekte olan bir çok ülkede özellikle çocuklarda eksikliği yaygındır. Dünyanın en önde gelen körlük nedeni A vitamini eksikliğindendir. Çocuklar, gebeler ve süt veren annelerde eksik olması bağışıklık sistemini baskılayarak ölümlere neden olabilir. Et grupları ve balıkta boldur. Patates, yeşillikler, domates ve domates ürünleri, havuç ve benzerleri de bol A vitamini içerir. 1 büyük boy havuç günlük ihtiyacın % 70 ini karşılayabilir.

6-Magnezyum ve Kalsiyum eksiklikleri: Magnezyum vücutta iş gören yaklaşık 300 kadar enzimin (kimyasal reaksiyonları başlatan, düzenleyen aracı proteinler) çalışması için şarttır. Diş ve kemik sağlığı için önemlidir. Eksikliği çok sıktır. ABD’de yapılan araştırmalar nüfusun yarısına yakınında magnezyumun eksik alındığını kanıtlamıştır. Kalp ritim bozuklukları, kas krampları ve yorgunlukları, huzursuz bacak sendromu, insülin direnci, yüksek tansiyon ve migren magnezyum eksikliklerinde görülebilir. Tohumlarda, sebzelerde bol bulunur. Kalsiyum eksiklikleri de yaygın olup özellikle kemik ve diş sağlığı için bu mineral gereklidir.