GÜLİN ÖZDEMİR / SOSYAL TV
Ekonomide 3 yıllık yol haritasını belirleyen Orta Vadeli Program'ın ayrıntıları geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ile Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in katıldığı toplantıda belli oldu. Bursa Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Filiz Eryılmaz, Orta Vadeli Program ile ilgili Sosyal TV’ye önemli açıklamalarda bulundu.
FİLİZ ERYILMAZ: GERÇEKÇİ TAHMİNLER VAR AMA…
Orta Vadeli Program’ın geçen seneki Orta Vadeli Program’a göre çok daha gerçekçi tahminlerle dolu olduğunu söyleyen Filiz Eryılmaz, “Tahminler çok iddialı değil. Ayakları yere basan tahminler. Dolayısıyla inandırıcılığı daha fazla. İçsel tutarlığı da geçen seneki OVP’ye göre daha güvenilir. Fakat piyasada bir takım sorgulanan noktaları da yok değil. Bir kere en tutarlı tarafı şu; enflasyon tahmini piyasa beklentisine yakın. Bu olumlu not aldı. 2024’de yüzde 33 2025’te yüzde 15.2. Bu tarafı da güzel. Enflasyon düşecek. Yani Orta Vadeli Program’da şunu anlıyoruz; Kemerler sıkılacak. Seçim sonrası kemer sıkma politikaları daha da artacak. Vatandaş bunu çok net hissedecek” dedi.
KEMERLER SIKILIYOR
Dün Mehmet Şimşek’in ‘maaş artışları var olan enflasyona göre değil yüklenen enflasyona göre olacak’ açıklamasını da değerlendiren Eryılmaz, “Yani buradan daha düşük zam yapılacağı ortaya çıkıyor. Orta Vadeli Plan diyor ki; bütçe tarafına da enflasyon tarafına da tüketici tarafına da baktığımız zaman kemerlinin sıkıldığı kredi faizlerinin yükseldiği kredi alamama durumlarının zorlaştığı bir döneme giriyor olacağız. Mesela vergi artışlarının da geldiğini görüyoruz” ifadesini kullandı.
FİLİZ ERYILMAZ: PİYASA ENFLASYON VE BÜYÜMEYİ TUTARLI BULMADI
Gerçekçi ve tutarlı bir plan olduğunu fakat bazı sorgulanan taraflarının da bulunduğunu ifade eden Filiz Eryılmaz, “Sorun şu; Enflasyon yüzde 65’ten yüzde 33’e düşerken büyüme de hiç fedakârlık yok. Büyüme 4,5’tan 4’e indiriliyor. Piyasa, ‘Eğer kemer sıkılacaksa büyümenin düşmesi lazım. Bu noktada bir tutarsızlık var’ diyor. Dün basın toplantısında Cevdet Yılmaz’a soruldu. Yılmaz, ‘Tutarsızlık yok. Bizim ortalama büyümemiz son 20 yılda yüzde 5. Biz bunu yüzde 4’e çektik’ dedi. Piyasa bunu ikna edici bulmadı. Daha da düşmesi gerektiği bekleniyor. Bu işin bir acı reçetesi var. Enflasyonla düşüreceksek büyüme rakamlarını da görüyor olmamız lazım. Enflasyonu bu kadar düşürürken büyümenin ılımlı düzeyde kalıyor olması bir miktar sorgulamaları arttırıyor” şeklinde konuştu.
YABANCI İKNA OLUR MU? GELEN RAPORLARA GÖRE…
Filiz Eryılmaz sözlerine şöyle devam etti; “Ekonomi yönetimi, ‘Beklediğimizden daha fazla güçlü bir yabancı girişi gelecek, bu yabancı girişi hem büyümeyi çok baltalamadan enflasyonu düşürmemize sebep olacak’ diyor. Dolayısıyla 2001,2007’de olduğu gibi ‘inandırıcı bir program uyguluyoruz ve yabancının buna ilgisi olacak. Yabancı kaynak girişi ile hem kur beklentilerini ve enflasyonu düşüreceğiz hem de büyümeyi baltalamadan, işsizliği çok arttırmadan yola devam ederiz’ deniliyor. Burası da sorgulanıyor. Soru şu; bu Orta Vadeli Program’a yabancı ilgi gösterir mi? Yabancı ikna olur mu?
Yabancılardan raporlar geliyor. Dün JP Morgan bazı açıklamalar yaptı. JP Morgan, Orta Vadeli Program’da enflasyon vurgusunun çok fazla olduğunu ifade etti. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ında ‘enflasyon ile çok daha fazla mücadele’ edeceğiz demesi olumlu bir söylem. Yabancı olumlu karşılıyor ama ne kadar olumlu karşılayacak? Enflasyonla büyüme arasındaki tutarsızlık onları tedirgin eder mi? Takip edeceğiz. Çünkü piyasaya göre ya enflasyon rakamları ya da büyüme rakamları tutacak. AK Parti’nin pratiğinde de eğer bir şey tercih edilecekse büyüme tercih edilir. Bir de seçim var; dolayısıyla o kısımda ciddi bir tutarsızlık var. Mesela Cari açık. Enflasyon düşecekse cari açığın azalması lazım. 3.1 bile yüksek. Bu da sorgulanıyor."
UYGULAMAYA KONULABİLECEK Mİ? FİLİZ ERYILMAZ: PİYASA ARADA KALDI
Yapısal reformlar tarafını değerlendiren Filiz Eryılmaz, “Yapısal reformları daha önceki OVP’lerde de görüyorduk. En azından böyle bir başlık açılması, alt detaylar da kamu maliyesi tarafında kamu harcamalarında verimlilik olması güzel ama uygulamaya konulabilecek mi? Piyasa diyor ki; orası biraz yapılmış olmak için yapılmış gibi. Biraz uygulamada havada kalabilir mi? Orası da sorgulanıyor. Orada Cumhurbaşkanı da açıklama yapıyor meclis açıldıktan sonra yapısal reformlar tarafından uygulamaya geçireceğiz gibi. Piyasada coşku yaratmadı. Beklenti çok yüksekti. Ekonomi kurmayları çıtayı yükselttiler. ‘Orta Vadeli Programı bekleyin’ denildi. Çıta yükseltildiği için coşkulu karşılanmadı. Büyüme mi enflasyon mu hangisi tutar? Orada sorgulamaların olması ne çok olumlu ne çok olumsuz. Mehmet Şimşek birçok ülkeye gidiyor ve destekliyor. Piyasa bekleyelim görelim moduna girdi. Piyasa arada kaldı. Bekleyip görelim tadında…” şeklinde konuştu.
EKONOMİDE 3 YILLIK HEDEFLER
OVP'deki 3 yıllık hedef ve tahminler şu şekilde:
BÜYÜME
2023: Yüzde 4,4
2024: Yüzde 4
2025: Yüzde 4,5
2026: Yüzde 5
İŞSİZLİK HEDEFİ
2023: Yüzde 10,1
2024: Yüzde 10,3
2025: Yüzde 9,9
2026: Yüzde 9,3
ENFLASYON TAHMİNİ
2023: Yüzde 65
2024: Yüzde 33
2025: Yüzde 15.2
2026: Yüzde 8.5
BÜTÇE AÇIĞI
2023: 1,6 trilyon lira
2024: 2,65 trilyon lira
2025: 1,82 trilyon lira
2026: 1,82 trilyon lira
BÜTÇE DENGESİ/GSYH
2023: Yüzde -6,4
2024: Yüzde -6,4
2025: Yüzde -3,4
2026: Yüzde -2,9
MİLLİ GELİR
2023: 1,06 trilyon dolar
2024: 1,1 trilyon dolar
2025: 1,2 trilyon dolar
2026: 1,3 trilyon dolar
KİŞİ BAŞINA GELİR HEDEFİ
2023: 12 bin 415 dolar
2024: 12 bin 875 dolar
2025: 13 bin 717 dolar
2026: 14 bin 855 dolar
CARİ İŞLEMLER AÇIĞI
2023: 42,5 milyar dolar
2024: 34,7 milyar dolar
2025: 31,7 milyar dolar
2026: 30 milyar dolar
CARİ DENGE/GSYH
2023: Yüzde -4
2024: Yüzde -3,1
2025: Yüzde -2,6
2026: Yüzde -2,3
DOLAR/TL TAHMİNİ (ORTALAMA)
2023: 23,9
2024: 36,8
2025: 43,9
2026: 47,8
İHRACAT
2023: 255 milyar dolar
2024: 267 milyar dolar
2025: 283,6 milyar dolar
2026: 302,2 milyar dolar
İTHALAT
2023: 367 milyar dolar
2024: 372,8 milyar dolar
2025: 388,9 milyar dolar
2026: 414 milyar dolar
TURİZM GELİRİ
2023: 55,6 milyar dolar
2024: 59,6 milyar dolar
2025: 64,7 milyar dolar
2026: 71,3 milyar dolar
